Үндэсний урлагаар амьсгалсан үдэш

Өнгөрсөн бямба гаригт Монголын хүүхдийн ордонд "Сарын чулуу" чуулгын дэглэсэн бүжгэн жүжиг үзэв ээ. Өмнө нь монголын ардын урлагийн иймэрхүү томхон хэмжээний тоглолт үзэж байгаагүй. Үзэгчдийн ихэнхи нь гадаадынхан байна лээ. Харин хамт яваа хүмүүс нь хэлмэрч нар нь бололтой. Монголчууд өөрсдөө ардын урлагаа нэг их тоодоггүй юм шиг санагддаг юм. Тэгсэн чинь монголын үндэсний урлаг соёлыг гадаадынхан өөд нь татаад өөрийн болгочих гээд байгааг анзаарсан уу? 2008 оны 8 сарын 8 нд Бээжинд нээлтээ хийх зуны олимпын наадмын нээлт 2008 морин хуурчын тоглолтоор эхлэх сурагтай байсан. Хэрвээ тийм бол морин хуурыг хятадууд биднийх гээд өмчлөх гээд байгаагийн анхны дохио... Ер нь бид нар монголын гэсэн тодотголтой бүхнээ хамгаалж хөгжүүлж, дэлхийн дансанд энэ чинь монголынх гэж бүртгүүлэх хэрэгтэй юм байна даа гэсэн бодол төрж суулаа. Тэгээд бас энэ Улаанбаатарын хэдэн гудамжны нэр бүүр эрлийз болж дууслаа. Эрхүүгийн, Токиогийн, Сөүлийн, Намянжугийн гудамж ч гэх шиг. Саяхан бас хэл хугалчмаар сонин нэртэй Солонгос хүний нэрэмжит цэцэрлэгт хүрээлэнг байгуулсан гэж дуулдсан. Газар ус, гудамжны нэрийг гадаад нэрээр нэрлэх нь хамгийн буруу юм шиг санагдаад байгаа юм.За за бүүр хадуурч байх шиг байна. Ингээд энэ тэмдэглэлээ дуусгая даа.

БНМАУ-ын төлөө зүтгэе.

Өнөөдөр ажлаа тараад "Тэнгис" рүү алхав. "БНМАУ-ын төлөө зүтгэе" гэж киног өнгөрсөн долоо хоногт үзэх гэж төлөвлөж байсан ч амжаагүй юм. Харин энэ өнөөдөр зорьж байж үзлээ. Одоогоос бараг жилийн өмнө Драмын театрынхан зохиолч Энхболдбаатарын зохиолыг жүжиг болгон тайзан дээр амилуулж байсан юм. Тухайн үед жүжгийн урилга найруулагчаас нь гардан авч байсан ч сүүлдээ аав ээждээ урилгаа өгөөд жүжиг үзүүлчихсэн юм. Жүжигийг нь үзэхээс өөрөө сайн дураараа татгалзаж байсан. Харин киног нь заавал үзнэ гэж төлөвлөж байж, зориуд цаг зав гаргаж үзлээ. Зохиол нь таалагдсан. Монголын түүхийн хамгийн ээдрээтэй эмгэнэлтэй зурвас үеийн тухай бодит баримтыг гуйвуулахгүйгээр уран сайхны аргаар бичнэ гэдэг бол асар хүнд гэж би боддог юм. Киноны зураг авалт ч мэргэжлийн түвшинд. "Зураг-алаач" биш, харин жинхэнэ мэргэжлийн түвшний зураглаач, "яаруулагч" биш, харин сайн найруулагч энэ кинонд ажилласан юм шиг санагдсан. Аливаа асуудалд хэтэрхий туйлширах нь сүүлдээ утга учраа алддаг гэсэн санааг уран бүтээлчид киногоороо дамжуулан хэлж байна лээ. 1924-1937 оны үеийн Улаанбаатарын дүр төрхийг бага ч гэсэн сэргээж... Бас тухайн үеийн эдлэл хэрэглэл, хувцасны загвар, Улаанбаатарт тоотой хэдхэн байсан "цох" шиг хар чийчааныг хүртэл кинондоо ашиглаж. Дорвитой бүтээл хийх гэж хөлс хүч, хөдөлмөр сэтгэлээ гаргасан нь илэрхий байна лээ. 1937 оны Улаанбаатарт очоод ирэх шиг л болсон.
Харин маргааш ажлаа тараад Сарны чулуу дуу бүжгийн чуулгын "Онгодын дуун" гэдэг бүжгэн жүжиг үзнэ. Урилагийг нь өнөөдөр олоод авсан. Би үндэсний бүжгэн жүжиг огт үзэж байгаагүй. Ямархуу сэтгэгдэл төрснөө бичнэ ээ.

Мерилин Монрогоос ... Хит Леджер хүртэл

Холивудын жүжигчин Хит Леджерын гэнэтийн үхлийн шалтгааны талаар янз бүрийн таамаглал хөвөрч байна. Энэ жил 28 настай жүжигчиний цогцосыг гэрийн үйлчлэгч нь хамгийн түрүүнд олж харсан юм. Хит Леджерт иллэг хийх ёстой массажист ирсэн тухай гэрийн үйлчлэгч нь мэдэгдэхээр өрөөнд нь ортол жүжигчин амьсгал хураасан байжээ. Цагдаа нар гэрийн үйлчлэгч массажистаас мэдүүлэг авсан байна. Цагдаагийнхан түүний үхлийн шалтгааныг хоёр янзын хувилбараар судлах гэж байна. Эхнийх нь түүнийг амиа хорлосон гэж үзэж байгаа бол, хоёр дахь хувилбар нь нойрны эмийг хэтрүүлэн хэрэглсэн гэдэг таамаглал юм.

Хит Леджер 1979 оны 4 сарын 4 нд Перт хотод уурхайн инженерийн гэр бүлд мэндэлжээ. Харин ээж нь франц хэний багш байжээ. Хит Леджер багаасаа жүжигчин болохыг мөрөөдөж байж. Сургуулиа төгсөөд Сиднейд очиж “Үзэн ядах 10 шалтгаан”, “Гэртээ харих замд” зэрэг киноны гол дүрд тоглосон байна. Энэ нь түүний уран бүтээлийн гараа байжээ. Тэр 2006 онд Энга Лигийн “Бөгтөр уул” кинонд бүтээсэн гей ковбой залуугийн дүрээр Алтан бөмбөрцөг, Оскарын кино наадмын шагнал, мөн MTV-ийн оны шилдэг “киноны үнэсэлт” номинацид шалгарч байжээ.

Цагдаагийн газрынханы мэдээлснээр Хит Леджерын үхэл Мерилин Монрогийн үхсэн нөхцөл байдалтай маш төстэй байгааг онцлон тэмдэглэж байна. Хит Леджерийн орны эргэн тойронд маш их хэмжээний нойрсуулах эм байжээ.

Heath Ledger, `Brokeback Mountain' Star, Dead at 28

NEWS.

"Бөгтөр уул" кинонд тоглож олны танил болсон Австралийн кино жүжигчин Хит Леджерийн (Heath Ledger) цогцосыг Нью Йоркийн Манхэттен дүүрэг дэхь орон сууцнаас нь өчигдөр орой орон нутгийн цагаар 20 цаг 30 минутын үед гэрийн үйлчлэгч нь олсон байна.Леджерийн үхлийн шалтгааны талаар цагдаагийнхан одоогоор ямар нэгэн мэдээлэл хийгээгүй байна. Гэхдээ Ассошэйтэд Пресс агентлагийн уламжилснаар бол жүжигчин нэгэн эмийн бодисын тунг хэтрүүлэн хэрэглсэнээс болж амь насаа алдсан байж болзошгүй гэнэ. Цэл залуу28 насандаа хорвоог орхисон Хит Леджер ижил хүйстэн ковбой залуусын амьдралыг харуулсан "Бөгтөр уул" киноны гол дүрд тоглож, нэр алдарын оргилд хүрсэн билээ. Тэр энэ киногоороо Оскарын шагнал, Алтан бөмбөрцөг наадмаас шилдэг эрэгтэй жүжигчний шагнал хүртэж байсан юм. Бөгтөр уул киноноос гадна тэр "Эх оронч", "Рыцарийн түүх", "Ах дүү Гримм", "Чөтгөрүүдийн найр" зэрэг олон кинонд гол ба туслах дүрийг бүтээж байсан юм.Хамгийн анхаарал татаж байгаа зүйл нь түүний кинонд бүтээсэн дүрүүд нь амь насаа алдсанаар төгсдөг байжээ. Хит Леджерийн хоёр настай бяцхан охин өнчирч байна. Их Британий "Дэйли Мэйл" сонинд мэдээлснээр жүжигчин залуу сүүлийн үед мансууруулах бодис хэрэглэж, сэтгэл санааны гүн хямралд орсон байжээ. Эхнэрээсээ салсан нь түүнд хүнд цохилт болсон гэж ойр дотны хүмүүс нь ярьсан байна.

Эмэгтэйчүүдийг магтан дуулъя

Өдрийн сонин дээр хэвлэгдсэн Цэнддоо гуайн фельетон... Хошин нийтлэл болохоор тэрүүхэн үедээ жуумалзаад л өнгөрсөн. Гэхдээ манай УИХ-ын эрэгтэй гишүүд сонгуульд өрсөлдөх хүмүүсийн 30 хувь нь заавал эмэгтэй байна гэдэг заалтыг хуулиас аваад хаячихсанд парламентын хүүхнүүд гомдолтой хэвээрээ л байгаа. Монголын боловсролтой, ухаалаг эмэгтэйчүүд тэр хуулийн заалт байсан ч байгаагүй ч ирэх зун болох сонгуулиар ялалт байгуулаад л Их хурлын танхимд инээмсэглээд сууж байх вий. Харж л байгаарай. Ирэх сонгуульд аль ч нам олонхи болсоноос үл хамаарч, шинээр бүрдэх Засгийн Газарт наад зах нь хоёр эмэгтэй "сайдын сэнтийд" залрах байх гэж би хувьдаа горьдож байна. Бүсгүй хүнгүйгээр нар хүртэл нэг л гунигтай...

Жуумалзав.

Өдрийн сониний саяханы нэг дугаараас зохиолч, сэтгүүлч Цэнддоогийн бичсэн фельетон анхаарал татаж уншлаа. Өнгөцхөн дүгнэхэд эмэгтэйчүүдийг арай л дэндүү доош нь хийсэн юм шиг санагдав. Гэхдээ бичлэгийн хэлбэр нь хөөрхөн... Уншиж байхдаа яаж ингэж гоё сэтгэж чаддаг байна аа гэж бодож суулаа.

Монгол хvvхнvvд: Тендерээс жээндэр лvv
(Феминизмийг алгасч)
-нэг сэдэвт фельетон-
Зєвхєн бензиний vнэ єсєєд ч байгаа юм биш. Мал их єслєє. Єрх толгойлсон эмэгтэйчvvдийн тоо чамгvй єсч байгаад олзуурхсан ма­най хvvхнvvд “гэрээ зас­чихсан тул тєрєє засна” гэж vзжээ.

Ингээд тєр толгойлсон эмэгтэйчvvдийн тоог нэ­мэ­хээр мориндоо морджээ. Гэвч Их хуралд очоод хэлэл­цvvл­сэн чинь тэнд байгаа эрчvvд нь єєрсдийнхєє тоо толгойг зvй бусаар хорогдуулах шаард­лагагvй гэж vзсэн юм байх. Ямаа хvртэл єсєєд байхад єєрсдийгєє хорог­дуулъя гэж хэн ч бодох билээ. Ингээд “єсєлт нэхсэн хvvх­нvvд”-ийн ярьж байгаагаар “Манай орон Америк, Япон, Англи гурвын нэгэн адил шараа болж бай­гаа” юм байх. Энэ орнуудын парламентын бvрэлдэхvvний 7-10 хувийг эмэгтэйчvvд эзэл­дэг нь ма­най­тай ойролцоо гэх. Африк­тай хамтдаа ичдэгээ бай­чихаад Америктай зэрэг­цэн ичдэг болсон нь ичилтийн салбарт олж байгаа чамгvй амжилт гэлтэй.

Манай эмэгтэйчvvдийн зориг мохсонгvй. Бусад сал­барт єєрийн гэсэн байр суу­рийг тэгшитгэхээр, эрчvvдтэй тэнцvv тєрснєє бататгахаар санаа шулууджээ.

Ингээд vндэсний их баяр наадмын бєхчvvдийн 40-єєс доошгvй хувьд эмэгтэйчvv­дийг барилдуулах шаард­лагыг vндэсний бєхийн хол­боонд гаргасан байна. Мэ­дээж олон давсан, vзvvр тvрvvнд vлдсэн эмэгтэй бє­хєд эмэгчин амьтны нэрийг цол болгон єгєх асуудал хєндєгджээ. Жишээлэхэд “Улсын эмэгчин арслан”, “Аймгийн охин начин” гэх мэтээр.

Зєвхєн эмэгтэйчvvдийн тєдийгvй, ерєєсєє нийт эмэг­чин амьтны зєрчигдсєн эрх ашгийг сэргээх нь манай хvvхнvvдийн бас нэг vйлс болж байна. Иймээс улсын баяр наадмын морин урал­дааныг ч єєрчлєх шаардлага гарсан гэж тэд vзжээ. Ингээд уралдах морьдын тэн хага­саас доошгvйг гvv буюу эм хvйсийн хурдан хvлгvvд эз­лэх учиртай хэмээн мэтгэж байгаа ажээ. Тvvнчлэн Азар­ганы уралдаантай зэрэгцvv­лэн гvvний уралдаан зохио­хын чухлыг тэд бас сануулах ажээ.

Зєвхєн эрэгтэйчvvдийг цэрэгт татаж байгаа нь “хvvх­нvvдийг эх орноо хамгаалах чадваргvй мэтээр” доош нь хийсэн явдал гэж vзэх тэм­цэгч ч бас байна.

Хамгийн ноцтой нэг асуу­дал бол тєрийн ёслолтой холбогдон гарч байна. Тєрийн тэргvvн Хэнтий хан, Алтан овоо зэргийг тахихдаа дээр нь эмэгтэйчvvдийг дагуулж га­рах­гvй байгаа нь тэднийг муухай гомдоожээ. Тєрийн тэргvvн энэ алхмаараа хvvх­нvvдийг илт ялгаварлах vзлийг сурталчилж байна хэмээн эмэгтэйчvvдийн тє­рийн бус, ашгийн бус, ашиг­тай бус олон байгууллага vзэж байгаа юм гэнэ.

Хvvхнvvдийн тэмцлийн фронт хvрээгээ тэлсээр. Камасутрад байгаа бvсгvй­чvvдийг илт хохироосон гуч гаруй заалтыг шинэчлэн най­руулахаар Энэтхэгийн пар­ламент руу заалджээ. Учир нь юуны салбарт эмэгтэй­чvvдийн єєрт ашигтай байр­лал эзэмших эрхийг ноцтой зєрчсєн уг бvтээлийн зохиогч Кока (Кола биш шvv???) Бан­дид гэгч нь Энэтхэгийн иргэн юм билээ.

Зарим зоримог хуульч эмэгтэйчvvд “Бvтээгч эзний” эрхийг тvр тvдгэлзvvлэн “хv­ний эрхтний агуулахад нь шалгалт оруулах, эрхтэн ху­ваа­рилтын явцад эрчvvдээс авлига авсан эсэхийг шалгаж тодруулах” хvсэлт гаргах гэж байгаа юм байна. “Гэж бай­гаа” гэдэг нь ийм учиртай. Бvтээгч эзний талаархи єр­гєд­лийг хэнд гаргах нигуур­тайг мэдэх хvн гарахаа бай­сан юм байх.

Муу хvн борооноор гэг­чээр манай руу хvний эрхтэн шилжvvлэн суулгах бизнес эрхэлдэг гадаадын этгээдvvд олноороо ирж байна. “Яах гэж ирээ вэ” гэсэн асуултад тэд “Танай хvvхнvvд чинь эр­чvvл­тэйгээ адилхан болохыг шаарддаг гээ биз дээ” хэ­мээсэн нэгэн хэвийн хариул­тыг єгч байна. “Ажиллагаагvй эрхтэн нийлvvлж иргэдийг хохироохоос сэргийлэх нь манай зорилт боллоо” хэмээн хэрэглэгчдийн эрх ашгийг хамгаалахын ажилтан мэ­дэгджээ.
2008 оны нэгдvгээр сарын 16

Громовын гэр бүл.

ТВ9-оор гарч байсан "Кадетство" цуврал кино дууссан чинь нэг хэсэгтээ л зурагтаар оройдоо үзэх юмгүй болчихдог байгаа. Тоогоо алдсан олон телевизийн сувагууд байгаа мөртлөө шимтээд үзэх юм бараг байхгүй юм аа. Хонь мянга хүрэхээр алийг нь төхөөрч муулахаа малчин хүн мэдэхээ больдог гэдэг шиг л юм болж байна. Оросын "Первый канал"-аар яг өдийд уг нь "LОST" -ийн 3-р бүлэг нь гарч байгаа гэж интернэт дэхь сайтад нь бичсэн байгаа юм. Амдаж байгаад дуртай сериалынхаа үргэлжлэлийг үзэх гээд чаддагүй ээ. Яг хөтөлбөрийг нь хараад одоо л гарах байхдаа гэхээр л шал өөр юм үзүүлээд байх юм. Сүүлийн хэд хоног оройн цагаар гэртээ "ПЕРВЫЙ КАНАЛ" ширтээд л сууж байна даа. Харин долоо хоногийн эхний таван өдөр "ГРОМОВЫ" гэдэг оросын шинэ олон ангит ПЕРВЫЙ КАНАЛ-аар үзэж байгаа. Киноны сюжет нь бас их дажгүй. Зөвлөлт Оросын 70-аад оны үеийн жирийн л нэгэн тарчигхан амьдралтай гэр бүлийн тухай. Нүүрсний уурхай түшиглэж амь зуудаг Каменка гэдэг нэгэн сууринд Громовын удмынхан амьдардаг байв. Громов эхнэр дөрвөн хүүхдийн хамт ёстой л нөгөө хоёр идэхгүй хоосон хонохгүй голоо зоогоож амьдарна. Гэтэл уурхайн метан дэлбэрч эцэг нь амь үрэгдэв. Үүний дараахан Громовын том охин Настяд ангийнх нь хоёр залуу зэрэг дурлаж, бие биенээсээ булаалдаж эцэстээ зодоон нүдээндээ тулж хоёр залуугийн эцэгүүд нь хүүхдүүдээ өмөөрч бие биенийхээ амийг хөнөөж орхино. Цаашид төрөлх сууриндаа амьдрах боломжгүй болсон бэлэвсэрч үлдсэн эмэгтэй 4 хүүхдээ аваад олон мянган км-ын алсад хол байдаг өөр нэг тосгонд очиж төвхнөхөөр шийднэ. Тухайн үеийн зөвлөлтийн дунд шатны хүнд сурталтай хурган дарга нараас болж бичиг баримтын шилжүүлэг нь хийгдэхгүй удаж энэ нь тэр хөөрхий гэр бүлд аймшигтай их проблем үүсгэж байгаа юм даа. Хөвгүүдийг нь "нутгийн индианууд" нь өдөр бүр нэг рубль өг гэж рекетлэнэ. 70-аад оны үед орост нэг рубль гэдэг чинь бас л их мөнгө байлгүй. Хөвгүүд нь нутгийн индиан пацануудтай үзэлцэхийн хажуугаар ээждээ туслах гэж бас хичээнэ. Бага хүү нь мөрийтэй тоглоомчдын эгнээнд орж, том охин нь тосгоны шалиг эрчүүдээс нуугдах ядна. Дунд нь нөгөө муу хөөрхий эх нь шаналаад...

Хуучин сонин

Шинэ жилийн дараахан гэртээ ёлконы тоглоом хурааж, хайрцаглаж байсан чинь шарласан цаастай дээр үеийн сонин олддог юм байна. Сонирхоод аваад уншлаа. 1994 оны 12 сарын 23-ны баасан гаригт хэвлэгдсэн "Засгийн газрын мэдээ" сонин байна. Захиалгын үнэ 25 төгрөг. Худалдах үнэ 30 төгрөг гээд их том шрифтээр бичсэн байна. Одоогоос 14 жилийн өмнө хэвлэгдсэн сонинг гарчиглаад үзсэн чинь бас сонирхолтой л юм. Тухайн үеийн сонины дизайн макетыг өнөөгийнхтэй харьцуулах юм бол газар тэнгэр шиг ялгаатай. Бас тэгээд реклам сурталчилгаа ганц ч алга. Харин бурхан болсон хүмүүсийн тухай эмгэнэл хоёр хэвлэгдэж. Хамгийн эхний нүүрэнд нь "Хөх тэнгэр" радио станцаар юу нэвтрүүлэх вэ гэсэн асуултаар гарчигласан жижигхэн мэдээ нүдэнд туслаа. Хэрвээ би андуураагүй бол "Хөх тэнгэр" FM -100,9 монголын хамгийн анхны FM /хэт богино долгионы/ радио станц.1994 оны 12 сарын 15-нд анхны эфирээ явуулж эхэлсэн юм байна. Өөр бас хятадад эрэн сурвалжлагдаж байгаад монголд 3 хоногийн зөвшөөрөлтэй ирээд монгол эмэгтэйтэй нэг гэрт орж, монголын гадаад паспорт аваад Орос Монголын хооронд вагоноор ганзагын наймаа хийдэг байсан этгээдийг илрүүлсэн тухай гэмт хэргийн мэдээ гарч байж. Тухайн үед байдал ийм байсан юм бол одоо ч монгол дахь хужаа нар тоогоо алдаа биз гэж бодогдлоо. Хөрөг гээд буланд нь Жанни Версачегийн намтарыг бичсэн байх юм. Версаче Миланд төрсөн ээжийгээ дагаж багаасаа л юм оёдог байсан гэнэ. Одоо Жанни Версачегийн зохион бүтээсэн хувцасаар дэлхийн алдартай хүмүүс гангардаг гээд Тина Тернер, Синди Кроуфорд, Жулия Робертс гээд нэлээн олон хүний нэр дурайж байна. Энэ нийтлэлд Версаче одоо эхнэргүй, гэвч маш тансаг орд харшинд амьдардаг гэж бичжээ. Уг нь тэр манай ангийн хүмүүсийн л нэг байсан санагдах юм. Шуудхан л бичихгүй яасан юм бол гэдэг бодол толгойд орж ирлээ ш дээ. 1994 онд Монгол орон бас л хаагдмал бүрэгдүү байж дээ л гэж MNED дүгнээд амжсан.
Дээр үед хэвлэгдэж гарсан сонин уншсан чинь сонирхолтой л юм байна. Тэгээд одоо ингээд блогтоо бичээд байгаа юмнуудыг эргээд олон жилийн дараа унших юм бол адилхан л сонирхолтой, сайн муу, сайхан туухай дурсамж сэргээх байхдаа гэж бодлоо. Дээр үеийн юмаа гэж...

Ходоод руу хийсэн чимээгүй довтолгоо

Сүүлийн үед монголд өрнөж байгаа үйл явдлыг хараад дуугай байж чаддаггүй ээ. Хэл загатнаад л байна. Он гарахын өмнөхөн шинэ жилээр бялууртлаа идэж, мансууртлаа ууж, өглөө нь өвөртөө нүдэнд дасаагүй хүнтэй, танихгүй мэдэхгүй газрын тааз ширтэж сэрэх юм бол нэн сайн гэж өрнө дорнын зурхайд буусан байна лээ гэсэн утгатай бор шувууг хошин урлагийн хэдэн жүжигчид нийгэмд тараасан байгаа юм. Үүнд нь шинэ жилээ тэмдэглэж сэтгэл нь хөөрсөн хүмүүс их баясаж байсан сурагтай. Энэ үгийн цаад утгийг нь бодоод үзэх юм бол архидан согтуурч, завхайрцгаа гэсэн л гэсэн үг байгаа биз. 1 сарын 1 нээс эхлээд л машины эд ангийг угааж, цонх шил цэвэрлэх зориулалттай техникийн спиртээр найруулсан архи уусан монголчууд хордож, нүд нь сохорч, чих нь шуугиж, бөөлжиж байгаад хадан гэр рүүгээ явчихваа. Ум мани бад ни хум. Багануурт байдаг "Азийн чоно" гэдэг архиний үйлдвэрийн хийсэн сархадыг хүртсэн хүмүүс л хордоод эмнэлэгт хүргэгдээд байна гэвэл худлаа бололтой. Өнөө чанартай гайгүй сайндаа тооцогддог Алтантүрүү, Хар Чингис, Соёмбо архинд ч хүртэл шинжилгээ хийсэн чинь метилийн спирт их хэмжээгээр илэрсэн нь олон хүний нүдийг бүлтийлгэв. Ингээд бодохоор монголд сайн архи гэж алга бололтой дог. Засгийн газар архи согтуурах ундаа худалдах, үйлчлэхийг хэсэг хугацаанд тас хориглосоныг би хувьдаа дэмжээд байгаа юм. Архи дарс зарахаа больсоноос хойш гэмт хэрэгийн тоо навс буурч эрүүлжүүлэгт хоносон хүний тоо буурсан гэсэн таатай мэдээлэл хэвлэлийнхэн цацсан байна лээ. Архи бүүр зарахыг хориглоод байхад эрүүлжүүлэх газар хүн хоносон гэхээр л гайхаад байгаа юм. Архи зарахыг тас хориод байхад тэр хэсэг нөхдүүд хаанаас сархад олоод гударч эрүүлжүүлэхэд ордог байна аа? За яахав гэртээ хадгалж байсан ганц хоёр шил юмыг хөнтөрсөн байж болох юм. Эсвэл нөгөө архины шагын наймаа цэцэглэж байгаагаас гарцаагүй болж таарлаа шүү.
Хэргийн ул мөрийг мөшгөөд байх юм бол архиний үйлдвэр болгоны нууц ноёнтон нь монголын төрд байгаа нэг түшмэл болж таараад байдаг нь одоо аль хэдийнэ нууц биш болсон. Яг энэ тухай sonin.mn дээр маш доторхой бичсэн байгаа юм.
...Манжийн дарлалын үед хятадуудыг хар тамхинд оруулан тэдэнд хар тамхи заран улсын санг арвижуулан байсныг 1930 онд япончууд бас хятадыг эзлэн түрэмгийлэх үедээ хэрэглэсэн гэдэг.Манай улсын төр засаг архинаас олдог төсвөө нэмэхийн тулд ард иргэдээ архинд оруулан түүнээс төсөвөө бүрдүүлэх гэж улайрдаг юм биш биз. Дээд шатанд нь авч үзвэл 17 чингэлэг спиртийн эзэн, Чингис пивоны эзэн гэх мэт хүмүүс УИХ гишүүн болчихсон давхиж яваа. УИХ-ын гишүүн асан нэгэн этгээд 2 чингэлэг вискинээс 120 сая төгрөгний татвар төлөөгүй хэрэгт орж байсан удааьай. Бас АПУ компанийн эзэн төрийн сайд болчихсон давхиж явах юм....
www.sonin.mn-ээс

Манай улс сүүлийн хэдэн жил дотоодын хэрэгцээгээ хангах улаан буудай тариалж чадаагүй. Монголын уул уурхайд шунасан оросын хэдэн бизнесмэнүүд, хөдөө аж ахуйн сайдаа урдаа бариад ирж, "Монгол-Оросын бизнес форум"-ыг зохион байгуулах үеэр манайхан, бид идэх гурилгүй болох нь ээ. Татваргүй, хямдханаар гурилаа зараач гээд царай алдаж байсан. Өчнөөн ашиг өгөх алт, мөнгө, зэсийн ордыг чинь ухмаар байна гээд ирж байхад монголчууд бид өөдөөс нь атга гурил, чимх давс өгөөч гэж гуйсан нь ёстой оросуудын хөх инээдийг хүргэж, нүдийг нь бүлтийлгэж, доод эрүүг нь өвдөгөнд тултал гайхшруулсан гэж байгаа юм. Монголд зарж байгаа архи бүрийн шошго дээр цэвэр улаан буудайн спиртээр хийсэн гэж бичсэн нь бас л "НО"-той. Манай улсад дотоодын хэрэгцээгээ хангах улаан буудай байхгүй болоод Орос, Хятад, Казахстанаас гурил аваад байгаа биз дээ. Байдал ийм байхад спирт хийх улаан буудайтай манатай. Хятадаас л спирт орж ирж байгаа гэсэн ганцхан л гаргалгаа үлдээд байгаа юм даа. Монголд хортой архи ууж олон хүн чад хийж байгаа тухай Их Британий BBC ТV-ээр хүртэл үзүүлсэн гэж байгаа. Монголчууд нийтээрээ архичин гэсэн имиж ингээд дэлхийн тавцан дээр бүрэлдэж эхэлж байгаа юм. Гутамшигтай.
Тэгээд урд хөршөөсөө авсан техникийн спиртээр архи хийж байдаг үйлдвэрийн эзэд нь гэж мөнгөний төлөө юу ч хийхээс буцахаа байсан хүн чанаргүй хүмүүс вэ? Архи спирт ч гэлтгүй хятадаас орж ирж байгаа хүнсний төмс ногоо, жимс, гурил будаа "но"-той л гэж би сэжиглээд байдаг юм. Арай урд зүгийн найзууд монголчуудын ходоод руу довтолгоо хийж чимээгүй дайн эхлүүлчихсэн байгаа юм биш биз. Үнэхээр хятад спиртээр найруулсан архийг нь уугаад монголчууд биднээс 10 орчим хүн талийгаач болоод явчлаа шүү дээ. Одоо дээр нь эмнэлэгт хордсон хүмүүс нь хоногоо хүлээгээд хэвтэж л байна шүү дээ. Ходоод гэдэг чинь ямар хогийн сав юм уу? Бид нар юу идэж ууж байгаадаа анхаармаар юм аа. Энэ наймаа хийдэг хүмүүс ч бас ирээдүйгээ бодож чанартай, хоргүй хүнс гадаадаас оруулж ирж биднийгээ шулж баяжаасай. Хятадын улаан цаастай бэлэн хоол идээд нас барсан хүүхдэд задлан хийж үзэхэд гэдэс нь тарган цагаан өтөөр дүүрэн. Ходоод нь цоорсон байжээ гэсэн нийтлэл өдөр тутмын сонин дээрээс бас уншиж байсан юм. Ингээд л бодохоор монголчуудын ходоод руу хийж байгаа хятадуудын чимээгүй довтолгоо эхнээсээ онилсон байгаа оноод байгаа юм биш үү? Энэ жил цагаан сар 2 сарын 7, 8,9 -нд тохиож байгаа юм байна лээ. Цагаан сараар айл хэсээд архи уух хүн ч гарахгүй байх аа. Гай болоод нөгөө зочилж ирээд архиар дайлуулсан хүн нь үхэхээ байг гэхэд хордчих юм бол хэцүүдэнэ гэж бодсон хүмүүс архи дарс сөгнөж баярын ширээн дээрээ тавихгүй байлгүй дээ.

Он оны шинэ жил...

Сүүлийн найман жилд анх удаа шинэ жилийг гэртээ угтлаа. Өнгөрсөн жил 2006 оны 12 сарын 31 нд Орос Монголын хил дээр Наушки-Сүхбаатар өртөөн дээр байсан юм. Тэгээд өглөө нь 2007 оны 1 сарын 1-нд УБ-д гэртээ ирж байж билээ. Түүний өмнөх жилүүдийг оюутан цагийн найзуудтайгаа общагт бужигнаж, клуб орж шоудаж өнгөрөөсөн юм байна. keke...
Харин 2007 оны сүүлчийн өдөр арай л өөр. Баяр ёслолоор ч хамаагүй ажиллах үйлийн үртэй юм хойно оны хамгийн сүүлчийн өдөр ч ялгаагүй ажил руугаа шогшсон. Орой 19 цагт 2007 оны ажлаа дуусгаад гэртээ 19.30 гэж орж ирсэн дээ. Гэрийнхэндээ хоол унд хийхэд нь туслаад....Энэ жил гэртээ шинэ оныг угтаад сайхан байсаан. Гэр бүлийн халуун дулаан уур амьсгал дунд аав ээж ах дүү нартайгаа хамт. Бууз салат идэж зурагт үзсэн шигээ... /Муу хүн идсэн ууснаа гэж..../ Зурагтаар ч үзэж харах юм нэлээн л их байна лээ. Голж шилж нэг сувагаас нөгөө рүү нь солиод л... Мессэж ирэхэд "Мессэж ирчихсэн юм шиг байна даа" гэдэг дуут дохиог тохируулчихсан. Үе үе баярын мэндчилгээтэй мессэж, тэр тоолонд "мессэж ирчихсэн юм шиг байна даа" гэж утас орилоод... Ийм л байдлаар л шинэ жилийг угтлаа даа.